КОНФЕРЕНЦИЯНЫҢ ШЕШІМІ: “GLOBAL HEALTH: ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУДЫ ДАМЫТУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ ЖӘНЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК САПАСЫ”

23 қыркүйек 2022 жыл 

Азаматтардың денсаулығын сақтау мен нығайтудағы қоғамдық денсаулық сақтау қызметтерінің жетекші рөлін түсіне отырып,

Медициналық көмекпен жаппай қамтуды қамтамасыз ету және теңсіздіктерді азайту мәселелеріндегі КӨШБАСШЫЛЫҚТАҒЫ ДДҰ-ның орталық рөлін мойындай отырып, барлық және әрбір адам үшін медициналық көмектің қолжетімділігін тежейтін негізгі фактор ретінде,

Ағымдағы және әлеуетті, оның ішінде апатты сипаттағы (табиғат және техногендік шығу тегі, сондай – ақ адам қызметінің нәтижесінде)қауіп-қатерлерді назарға ала отырып,

Біріккен Ұлттар Ұйымы қабылдаған тұрақты даму мақсаттарына (ТДМ), ДДҰ ЕӨБ – нің 2020-2025 жылдарға арналған “Еуропа тұрғындарының денсаулығын жақсартуға арналған бірлескен іс-қимыл” Еуропалық іс-қимыл бағдарламасына, сондай-ақ 53 елдің 2022 жылғы 14 қыркүйекте Тель Авивте ДДҰ Еуропалық өңірлік комитетінің 72-сессиясында қабылдаған шешімдеріне сілтеме жасай отырып,

Қатысушылардың, оның ішінде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының, Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің, “Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры”, “ұлттық қоғамдық денсаулық сақтау орталығы”, ұлттық денсаулық сақтау Альянсы, “Қазақстан халқына” Қоры, “Ұлттық салауатты тамақтану орталығы” ҚБ өкілдері, отандық және шетелдік сарапшылардың баяндамалары мен сөйлеген сөздерін қарап, жоғары оқу орындарының басшылары,  мемлекеттік және жеке меншік медициналық ұйымдар және басқалар, 

Қоғамдық денсаулық пен денсаулық сақтаудың әлемдік жүйелерінің тұрақты жұмыс істеуіне қауіп төндіретінін біле отырып, мыңжылдық қоғамдық денсаулық сақтау мақсаттарына қол жеткізе алмау,

Қоғамдық денсаулықтың негізгі функцияларының басымдылығын бағалауды және алғашқы медициналық-санитариялық көмектің жетекші рөлін ескере отырып, Қазақстан Республикасында қоғамдық денсаулық сақтауды дамыту перспективалары мен медициналық көмек сапасын назарға ала отырып,

           Халықтың денсаулық және санитарлық сауаттылық мәселелерінде жеткіліксіз хабардар болуының орын алғанын атап көрсете отырып,

Медициналық қызметтерді көрсетушілердің қаржылық тұрақтылығына және халыққа медициналық көмек сапасына елеулі әсер ететін міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесін дамытудағы кемшіліктері,

           Қатысушылар, жұмыс істеп тұрған институттар мен халық үшін және ықтимал сын-қатерлерге, оның ішінде өңірдегі қарулы қақтығыстарға байланысты көші-қон үрдістерінің ұлғаюынан туындайтын өсіп келе жатқан қауіп-қатерлерге жауап беру қажеттілігін атай отырып,

           Қатысушылар азаматтардың денсаулығын сақтауға бағытталған қоғамдық денсаулық және денсаулық сақтау қызметтерін одан әрі дамыту қажеттілігін толық қолдайды:

– “бірыңғай денсаулық” тәсілін енгізу және тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу, созылмалы ауруларды басқару бағдарламасын одан әрі жетілдіру және денсаулық сақтау технологияларын госпитальдық бағалау, халықтың өмір сүру сапасы мен ментальді денсаулығын жақсарту және т. б.

– қамтамасыз ету мен үздіксіз жетілдіруге жүйелі және кешенді тәсілдің маңыздылығын түсіну. Медициналық көмектің сапасы оны көрсетудің барлық деңгейлерінде. Сонымен бірге барлық кезеңдерде үкіметтік емес ұйымдар мен жергілікті қоғамдастықтарды міндетті түрде жаппай тарта отырып, осы процеске сәйкес нормативтік-құқықтық, қаржылық, білім беру және әкімшілік сүйемелдеуге қол жеткізу мақсатында барлық саяси, экономикалық әкімшілік және азаматтық бастамаларды тартудың айрықша маңыздылығын атап өткен жөн.

– “Дені сау ұлт”әрбір азамат үшін сапалы және қолжетімді денсаулық сақтау” ұлттық жобасын іске асыру

– ұлттың, әсіресе балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын сақтауға және нығайтуға назарды арттыру

– урбандалу процестерінің әсеріне ұшыраған ірі қалалар мен агломерациялар тұрғындарының денсаулығы және қарт адамдардың өмір сүру сапасы мәселелерін қоса алғанда, қоғамдық денсаулық мәселелері бойынша басымдықты қамтамасыз ету.

– қалалар мен өңірлердің практикалық денсаулық сақтаудың нақты қажеттіліктеріне сәйкес кадрлық әлеуеттің, медицина қызметкерлерінің біліктілігінің сапасын арттыру,

– азаматтардың денсаулығын сақтау саясаты қағидаларын ілгерілетуде академиялық институттардың рөлін арттыру

           Қатысушылар қоғамдық денсаулық сақтау жүйесі мен институттарын жетілдіруге және келесі ұсыныстарды қабылдауға бағытталған бірқатар шараларды қарау және жүзеге асыру қажеттігіне шақырады:

Ұлттық деңгейде:

1. “Дені сау ұлт” ұлттық жобасын іске асыруға барлық медициналық ұйымдарды, ЖОО-ларды, ҒЗИ-ды, ҒО-ны, қоғамдық бірлестіктерді тартуды, денсаулықты нығайту, медициналық көмектің сапасын жақсарту мәселелерін шешудің тиімділігін арттыру үшін меншік нысаны мен ведомстволық бағыныстылығына қарамастан сектораралық өзара іс-қимылды дамытуды қамтамасыз ету, кадрларды дамыту.

2. Жекелеген бағдарламалар (тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі – ТМККК және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі – МӘМС) шеңберінде медициналық көмек пакеттерін біріктіруге шаралар қабылдау, медициналық қызметтерді көрсетушілердің нақты дербестігін кеңейтуге бағытталған, түпкілікті нәтижеге бағдарланған және денсаулық сақтау жеткізушілері мен қызметтерін қауіпсіз, уақтылы және сапалы көрсетуге тікелей ынталандыруға ықпал ететін өзге де шаралар қабылдау және халыққа қолжетімді медициналық көмек көрсету.

3. ДДҰ әдіснамасы бойынша халықтың денсаулық мәселелеріндегі хабардарлығы мен сауаттылығы деңгейіне мониторинг және бағалау жүргізу, оларды түзету жөніндегі шаралардың неғұрлым осал аспектілерін және тиімділігін анықтау. Адамдардың қауіпсіз мінез-құлқы мен қажетті өмірлік дағдыларын, салауатты әдеттерін қалыптастыруға ықпал ететін жастардың денсаулық орталықтары, “Салауатты қалалар” және басқалары сияқты халықтың денсаулық мәселелеріндегі сауаттылық деңгейін арттырудың үздік тәжірибелерін жаппай дамыту және тарату.

5. ДДҰ сарапшыларының, басқа да мүдделі құзыретті халықаралық ұйымдардың қатысуымен МСД енгізу бойынша жол картасын қабылдаудың перспективалары мен елеулі маңыздылығын және сыртқы бағалау жүргізуді қарастыру.

6. Тель-Авивтегі ДДҰ Еуропалық өңірлік комитетінің 72-сессиясында (2022 жылғы 13-14 қыркүйек) ДДҰ ЕӨБ ұсынған жаңа тәсілге (“қосарланған Денсаулық сақтау”) сәйкес қоғамдық денсаулық саласындағы ықтимал қатерлерге дайындық жөніндегі барлық шараларды қарастыру.

Өңірлер деңгейінде:

1. Өңірлер “Дені сау ұлт” ұлттық жобасын іске асырудың қозғаушы күші болып табылатынын ескере отырып, үздік халықаралық тәсілдер мен тәжірибелерді пайдалану азаматтардың денсаулық жағдайын едәуір жақсартуға мүмкіндік береді.
2. Қаржылық шығындарды оңтайландыру және адами және материалдық ресурстарды тиімді ұтымды пайдалануды, адами капиталды дамытуға қайта инвестициялауды қамтамасыз ету мүмкіндігін қарастыру және шаралар қабылдау.

2. Аумақта орналасқан білім беру ұйымдарын қоғамдық денсаулық саласындағы мәселелерді зерттеуге, талдауға және шешуге, жергілікті халықтың санитарлық сауаттылығын арттыруға, денсаулық сақтау жүйесінің қайырымдылығы мен жекелеген медициналық ұйымдардың тиімділігін үнемі жақсартуға ерекше көңіл бөлсін.

Жергілікті қоғамдастықтар, қоғамдық бірлестіктер, емделуші ұйымдары, медициналық жоғары оқу орындары мен колледждер деңгейінде:

1. Денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органның бастамаларына бейілділікті қамтамасыз ету
2. Өз мүшелерін денсаулық сақтауды басқарудың кеңесші, алқалық органдарына, медициналық ұйымдардың бақылау кеңестеріне жіберуге белсенді ықпал ету.
3. Азаматтардың денсаулығын сақтау мәселелерінде қалалар мен өңірлерді басқару жүйесімен тұрақты диалогты дамыту.
4. Халықты денсаулық сақтау мәселелері бойынша тұрақты хабардар ету.

Білім беру ұйымдары деңгейінде (ЖОО, ОАОО және т. б.)        

1. Дағдыларды дамыту мектептерін ашу, халықты оқыту, оның ішінде цифрлық сауаттылық мәселелері бойынша журналистермен, денсаулық сақтау қызметкерлерімен белсенді өзара іс-қимыл жасау кезінде тренингтер, семинарлар, басқа да іс-шаралар ұйымдастыру арқылы халық арасында түсіндіру, ағарту қызметін жүргізуді барынша көтермелеу
2. Халықты ақпараттандыру, үздік тәжірибелермен алмасу үшін әлеуметтік желілердің мүмкіндіктерін белсенді пайдалану
3. Магистратура/докторантура, сертификаттау курстары мен біліктілікті арттыру курстарының оқу бағдарламалары шеңберінде медициналық технологияларды бағалау, госпитальдық менеджмент, қоғамдық денсаулық сақтау, денсаулық сақтау менеджменті бойынша оқыту жүргізу, клиникалар қызметінің тиімділігін арттыруға ықпал ететін МӘМС мәселелерін зерделеу бойынша біліктілікті арттыру курстарын кеңейту.
4. Адам, жануарлар денсаулығы мен қоршаған орта арасындағы ажырамас байланысты тануға негізделген “бірыңғай денсаулық” тұжырымдамасын негізге ала отырып, қоғамдық денсаулық сақтау және денсаулық сақтау саласындағы білім беру бағдарламаларын жаңғыртуды жүргізу.  

Медициналық ұйымдар деңгейінде:

1. МСАК ұйымдары үшін ментальді денсаулықты қоса алғанда, бекітілген Халықпен денсаулықты сақтау және нығайту бойынша жұмыс жөніндегі Медициналық және әлеуметтік қызметкерлердің белсенді мінез-құлқы, жаңа білім мен технологияларды пайдалана отырып, халықты инфекциялық емес ауруларды ерте диагностикалауға және өзін-өзі басқаруға тарту аса маңызды болып табылады.

2.  Стратегиялық мақсаттар мен кадрлық әлеуеттің мүмкіндіктерін ескере отырып, медициналық ұйымдарда денсаулық сақтау технологияларын (ЖТТ) бағалауды жаппай қолдану, халықтың сұранысы мен қажеттіліктерін ескере отырып, бизнес-процестерді үнемі жақсарту.

3. Медициналық-санитарлық алғашқы көмек ұйымдарында тіркелген халық арасында салауатты өмір салтын, оның ішінде дұрыс тамақтануды насихаттауда цифрлық технологияларды пайдалану бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізу.